บทที่ 3 วิธีการปฏิบัติงาน

ผังงานการจัดเก็บและจัดชั้นหนังสือ (Flow Chart)

• การจัดเก็บหนังสือ

         

• การจัดชั้นหนังสือ

     

          การเก็บและจัดชั้นหนังสือของศูนย์บรรณสารและสื่อการศึกษา มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ อยู่ในความรับผิดชอบของงานบริการยืม-คืน มีเจ้าหน้าที่จัดชั้นจำนวน 2 คน ซึ่งแบ่งหน้าที่ความรับผิดชอบ ดังนี้

หนังสือชั้น 1    ประกอบไปด้วยหนังสือในหมวดมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์และวิทยาศาสตร์สุขภาพ 
                      มีเจ้าหน้าที่ประจำ 1 คน

หนังสือชั้น 2    ประกอบไปด้วยหนังสือในหมวดวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีและวารสารล่วงเวลา
                      มีเจ้าหน้าที่ประจำ 1 คน
    

     เจ้าหน้าที่จัดชั้นหนังสือ นอกจากจะทำหน้าที่เก็บและจัดชั้นหนังสือในแต่ละวันแล้ว ยังมีภาระอื่น ๆ ที่ได้รับมอบหมายอีก อาทิเช่น ช่วยบรรณารักษ์นั่งเคาน์เตอร์เมื่อบรรณารักษ์มีภารกิจพิเศษ ช่วยงานกิจกรรมต่าง ๆ ของศูนย์บรรณสาร ช่วยสืบค้นหนังสือ แนะนำการหาหนังสือเบื้องต้นแก่ผู้ใช้บริการ เป็นต้น

 

ภาพประกอบ 1 -- ป้ายแจ้งบอกสถานที่ตั้งหมวดหมู่ทั้ง 3 สาขาวิชา
 

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน (การจัดเก็บหนังสือ)

     สำหรับการจัดเก็บหนังสือของศูนย์บรรณสารและสื่อการศึกษานั้น จะเริ่มขั้นตอนแรกตั้งแต่เมื่อทางศูนย์บรรณสารฯ ได้ทำการรับตัวเล่มหนังสือที่ผู้ใช้ได้ยืมไปจากระบบห้องสมุดอัตโนมัติ WALAI AutoLib ตามสิทธิในระบบสมาชิกของผู้ใช้คนนั้น ๆ โดยหนังสือที่รับคืนจะเปลี่ยนสถานะในระบบเพื่อให้ได้รับทราบว่าเป็น "๋Just Return"

     เมื่อหนังสืออยู่ในสถานะ "๋Just Return" เจ้าหน้าที่ผู้ปฏิบัติงานประจำชั้นหนังสือจะเริ่มขั้นตอน ดังต่อไปนี้

1.เจ้าหน้าที่นำรายการหนังสือแต่ละเล่มขึ้นใส่ไว้ในรถเข็นหนังสือ

2.นำรายการหนังสือทุกเล่มไปจัดเตรียมไว้ที่ชั้นพักหนังสือ โดยการแยกตามหมวดหมู่เพื่อรอนำหนังสือขึ้นชั้นให้บริการ

3.เมื่อแยกหนังสือเสร็จเรียบร้อยแล้ว เจ้าหน้าที่ก็จะนำหนังสือที่รอไว้ใส่รถเข็นเพื่อนำไปขึ้นชั้นให้บริการตามปกติเป็นขั้นตอนต่อไป

 

        

                                          

                                 ภาพประกอบ 2 -- ขั้นตอนการเก็บหนังสือรวบรวมไปแยกไว้ที่ชั้นพักหนังสือ

 

วิธีการเรียงและการจัดชั้นหนังสือ

     การเก็บและจัดชั้นหนังสือของห้องสมุด ศูนย์บรรณสารและสื่อการศึกษา มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ์ จะเริ่มจากชั้นด้านซ้ายไปทางด้านขวาที่ละช่วง จากชั้นบนมาชั้นล่าง เมื่อจัดมาถึงชั้นล่างแล้วก็ขึ้นต่อช่วงที่ 2 ชั้นบนและไล่ลงมาชั้นล่างอีกมาตามลำดับ โดยจัดจากช่วงทางซ้ายไปทางขวา ตามลำดับอักษรของหมวดหมู่ที่อยู่ที่บนสันหนังสือที่เรียกว่า เลขเรียกหนังสือ ซึ่งประกอบไปด้วยเลขหมู่ เลขประจำตัวผู้แต่ง ปีที่พิมพ์ ฉบับที่ เล่มที่

 

ภาพประกอบ 3 -- การจัดเรียงหนังสือตามช่วงชั้น จากซ้ายไปขวา บนลงล่าง

 

การเรียงลำดับพยัญชนะภาษาไทย และ ภาษาอังกฤษ

     พยัญชนะภาษาไทย

     ก ข ฃ ค ฅ ฆ ง จ ฉ ช ซ ฌ ญ ฎ ฏ ฐ ฑ ฒ ณ ด ต ถ ท ธ น บ ป ผ ฝ พ ฟ
ภ ม ย ร ล ว ศ ษ ส ห ฬ อ ฮ

     พยัญชนะภาษาอังกฤษ

     A B C D E F G H I J K L M N O P Q R S T U V W X Y Z

 

     เลขเรียกหนังสือ ประกอบไปด้วย

      

QA   268	เลขหมู่หนังสือ
ว63	เลขประจำผู้แต่ง หรือ เลขชื่อเรื่องหนังสือ
2558	ปีที่พิมพ์
ฉ.2	ฉบับที่ 2

     การเรียงเล่มหนังสือบนชั้น

     การเรียงตัวเล่มหนังสือบนชั้น จะเรียงตามลำดับเลขเรียกหนังสือโดยเรียงจากเลขหมู่น้อยไปหาเลขหมู่มาก เรียงจากด้านซ้ายไปด้านขวา เริ่มเรียงจากชั้นบนสุดก่อนถัดลงมาตามลำดับจนถึงชั้นล่างสุด โดยผู้เรียงต้องดูจาก เลขเรียกหนังสือ ที่ติดที่สันปกหรือหน้าปกหนังสือ

 

• หนังสือที่มีเลขหมู่เหมือนกัน ให้เรียงตามลำดับอักษรของเลขผู้แต่ง

     

BF 62 ค84

BF 62 ง56

BF 62 จ95

 

• หนังสือที่มีเลขหมู่เหมือนกัน อักษรตัวแรกของชื่อผู้แต่งซ้ำกัน ให้เรียงตามลำดับเลขผู้แต่ง

BF 24 ส24

BF 24 ส52

BF 24 ส75

 

• หนังสือที่มีเลขหมู่เหมือนกัน อักษรตัวแรกของชื่อผู้แต่งซ้ำกันและเลขผู้แต่งซ้ำกัน ให้เรียงตามลำดับอักษรของชื่อเรื่อง

BF 24 ว62ท

BF 24 ว62น

BF 24 ว62ป

 

• หนังสือที่มีเลขหนังสือเหมือนกัน เลขผู้แต่งเหมือนกัน ชื่อเรื่องเหมือนกัน ให้เรียงตามปีพิมพ์ใหม่ไปปีพิมพ์เก่าของหนังสือ

BF 24 ว62ท 2561

BF 24 ว62ท 2560

BF 24 ว62ท 2559

 

• หนังสือเรื่องเดียวกันผู้แต่งคนเดียวกัน มีหลายฉบับซ้ำกัน ให้เรียงตามลำดับฉบับหรือ Copy (โดยฉบับที่ 1 จะไม่พิมพ์แสดงไว้)

BF 24 ว62ท 2561

BF 24 ว62ท 2561 ฉ.2

BF 24 ว62ท 2561 ฉ.3

 

• หนังสือชุดหลายเล่มจบ ให้เรียงตามลำดับจากเล่มแรกจนถึงเล่มสุดท้าย

BF 24 ว62ท 2561 ล.1

BF 24 ว62ท 2561 ล.2

BF 24 ว62ท 2561 ล.3

 

• หนังสือชุด หลายเล่มจบ และมีซ้ำกันหลายฉบับ ให้เรียงลำดับตามเล่ม (Volume) และจำนวนฉบับ (Copy)

BF 24 ว62ท ล.1 ฉ.1

BF 24 ว62ท ล.1 ฉ.2

BF 24 ว62ท ล.1 ฉ.3

 

• เลขหมู่ที่มีเลขแบ่งย่อยเป็นจุดทศนิยม ให้ถือเลขนั้นมีค่าเท่ากับจุดทศนิยม จะต้องเรียงตัวเล่มดังนี้

BF 24.15 ว62

BF 24.2 ก38

BF 24.218 ช46

 

• หนังสือที่ใช้สัญลักษณ์แทนเลขหมู่ซึ่งได้แก่หนังสือประเภทบันเทิงคดีต่าง ๆ เช่น นวนิยาย เรื่องสั้น เยาวชน ให้เรียงตามลำดับอักษรของชื่อผู้แต่งจากซ้ายไปขวา

น ฉ63ค72

น ช46ล82

น ฐ5ก24

 

ขั้นตอนการปฏิบัติงาน (การขึ้นชั้นหนังสือ)

1.เจ้าหน้าที่จะนำหนังสือจากชั้นพักหนังสือ จัดเรียงใส่รถเข็น และเรียงตามเลขหมู่ของหนังสือ

2.เข็นรถนำหนังสือไปขึ้นชั้น โดยขึ้นชั้นเป็นช่วงเวลา ดังนี้ 09.00 น., 14.00 น., 16.00 น.

3.จดช่วงเวลาที่เริ่มดำเนินการนำหนังสือขึ้นชั้น เพื่อให้บรรณารักษ์ผู้ควบคุมสามารถตรวจสอบความถูกต้องของการจัดเรียงหนังสือ แล้วนำไปจัดชั้นตามหมวดหมู่ ยกเว้นที่เป็นหนังสือจัดซื้อมาใหม่ จะแยกออกไปจัดไว้ที่มุมหนังสือใหม่พร้อมใช้

4.ในระหว่างการจัดเรียงหนังสือ หากพบว่าหนังสือบนชั้นเรียงผิดตำแหน่งหรือหนังสือบนชั้นล้ม เจ้าหน้าที่ผู้จัดชั้นต้องดำเนินการแก้ไขจัดเรียงใหม่ให้ถูกต้องและจัดตัวเล่มที่ล้มให้เป็นระเบียบเรียบร้อย

5.เมื่อจัดชั้นและดูความเรียบร้อยของชั้นเสร็จเรียบร้อยแล้ว จดจำนวนหนังสือที่จัดและช่วงเวลาที่ดำเนินการจัดชั้นเสร็จ แจ้งกับบรรณารักษ์ผู้ดูแลเพื่อลงสถิติการจัดชั้นในแต่ละวัน

 

   

 

           

ภาพประกอบ 4 -- ขั้นตอนการนำหนังสือไปขึ้นชั้นบริการตามหมวดหมู่